In 2011 werd op vraag van de OVAM een onderzoek uitgevoerd naar het milieuverantwoord consumentengedrag van Vlaamse huishoudens. De online-enquête peilde bij 1000 consumenten onder meer naar kennis van afvalstromen, draagvlak van ecolabels en milieuverantwoord gedrag en intenties.
Conclusie: consumenten zijn zich bewust van de milieuproblematiek, maar zetten dit niet altijd om in milieuverantwoord gedrag. De overheid moet meer inzetten op effectieve, haalbare gedragsveranderingen. Educatie en beter informeren over de persoonlijke impact van de consument op het leefmilieu zijn hierbij de belangrijkste hefbomen.
Consument weet waar afval naartoe moet
Het onderzoek toont aan dat de consument in de meeste gevallen weet waar afval naartoe moet. Toch komen in realiteit niet alle afvalstromen op de juiste plek terecht. Dit betekent dat de drempel niet bij kennis gezocht moet worden, maar eerder bij praktische haalbaarheid.
Helft consumenten houdt rekening met milieu-impact
55 procent van de consumenten veranderde de voorbije 6 maanden zijn productkeuze omwille van de milieu-impact. 70 procent wil de komende 6 maanden milieu-impact als aankoopcriterium gebruiken. Een gevoel van verantwoordelijkheid en persoonlijke voordelen (minder weggooien is budgettair voordelig) zijn hierbij vaak de belangrijkste motivatoren. Veel gedragswijzigingen, zoals kiezen voor duurzaam papier en kiezen voor producten die herstelbaar zijn of langer meegaan, zijn reeds een evidentie voor de Vlaamse consument. Willen we nog verbeteren, dan bouwen we best voort op dit gedrag, met meer focus op effectieve haalbaarheid en minder op bewustmaking.
Te snel tevreden
74 procent van de consumenten beseft dat hun gedrag een belangrijke impact heeft op het milieu. 63 procent verklaart zelf dat ze hun gedrag zoveel mogelijk hebben aangepast. 41 procent is er ook van overtuigd dat hun gedragsverandering een positieve impact heeft op het milieu. Deze resultaten werden vergeleken met een statistische clustering op basis van de objectieve antwoorden die de consumenten gaven. Uit de vergelijking blijkt dat consumenten te snel denken dat ze hun gedrag voldoende hebben aangepast. Beter informeren over de persoonlijke impact van gedrag op het leefmilieu en trachten gewoontes te doorbreken via educatie, zijn hier de belangrijkste hefbomen.
Vraag naar duidelijke labels
Vlaamse huishoudens zijn vragende partij voor duidelijke labels die helpen om duurzame aankoopbeslissingen te nemen. Een vierde van de respondenten geeft aan dat labels hun aankoopgedrag sturen. Een duidelijk en betrouwbaar label is gemakkelijk leesbaar en maakt beslissen eenvoudiger voor de consument. Het vat alle beslissingscriteria (water, CO2, energie …) samen in één maat, maakt een link met de persoonlijke voordelen voor de consument en wordt ondersteund door een neutrale instantie. Uit deze studie blijkt dat het recyclagelogo en het energielabel goed bekend zijn bij de consument. Het Europees Ecolabel daarentegen scoort niet goed.
Prioriteiten
Tenslotte werd de respondenten gevraagd om aan te geven welke prioriteiten de Vlaamse overheid moet leggen. Er is veel interesse in korte keten initiatieven, zoals boerenmarkten, lokale voedselsystemen en groenteabonnementen. Ook kopen consumenten liever milieuvriendelijke producten in hun huidige winkel. Verder is er duidelijk nood aan simpele, samenvattende labels en ook de kringloopwinkel als herstelcentrum scoort goed.
De volledige studie ‘Milieuverantwoorde consumptie’ vind je hier.