woensdag 14 december 2011 – (Marleen De Geest) – Er bestaat twijfel over zo goed als alles en die situatie heet crisis. Daarom worden, koortsachtig nu, oplossingen gezocht om het hellend vlak van gebeurtenissen te stoppen. Denkers, waar onder de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum, vrezen dat specialisten daarbij het bredere kader uit het oog verliezen.
[ad#ad1]
Voor het eerst sinds we de bui zien hangen, beginnen mensen te geloven dat de dingen niet blijven wat ze zijn. Crisis is volgens Van Dale dan ook een ander woord voor ‘wending’ of ‘keerpunt’. In een psychologisch perspectief is het een ’toestand waarin de oude levensgewoonten ontoereikend blijken voor een harmonische oplossing van gerezen moeilijkheden’.
Tijd dus om de dingen juist anders aan te pakken en niet langer een projectie te maken van procedés uit het verleden. Toch worden vooral specialistische oplossingen in dezelfde richting gezocht. Het onderwijs gaat mee met zijn tijd en wil overwegend specialisten afleveren, iets waartegen bijvoorbeeld de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum in haar boek ‘Niet voor de winst’ fel van leer trekt.
Zij meent dat het onderwijs wereldwijd in crisis is, een slecht voorteken voor wat kan komen, aldus Nussbaum. Vakken, zoals geschiedenis of sociale wetenschappen, die scholieren en studenten helpen om dingen in een breder perspectief te zien en hen aldus opvoeden tot volwaardige wereldburgers, staan overal onder druk.
Toegepaste vaardigheden die de economie vooruit zouden helpen, worden wel nadrukkelijk gefinancierd.
De wereldwijde crisis en de globalisering vormen samen de oorzaak van deze trend, landen raken immers steeds sterker in competitie met elkaar en onderwijs, als motor van economische ontwikkeling, wordt in die richting bijgestuurd.
Nussbaum veroordeelt sterk het korte termijn denken, zoals ze het noemt. Op lange termijn zal de eenzijdige aandacht voor technologie en economie funest zijn voor een gezonde businesscultuur betoogt ze. Mensen zullen de verbeelding missen waaruit innovatie voortkomt. En voor een pluralistische democratie is het al helemaal geen welkome ontwikkeling. Die heeft mensen nodig die voor zichzelf kunnen denken, voorwaarden daartoe zijn kennis van de wereld, zijn geschiedenis en de samenhang tussen gebeurtenissen.
Grote geesten
In de New York Times schrijft filosoof Garry Gutting een opiniërend stuk van gelijkaardige strekking. Het geeft geen pas om denigrerend te doen over intellectuelen, aldus Gutting. Een intellectueel leeft om te denken, niet instrumenteel in functie van praktische doeleinden maar omwille van het pure weten en begrijpen.
‘Intellectuelen vertellen ons wat we nu moeten weten: hoe de natuur en de samenleving werkt, wat in het verleden gebeurde, hoe we concepten moeten begrijpen en hoe we kunst en literatuur moeten waarderen. Ze houden eveneens de conversatie met grote geesten uit het verleden op gang, dit vooral om een kritisch standpunt te kunnen innemen en de beperkingen van onze huidige opvattingen te zien’, zo schrijft Gutting.
Specialisten zijn hard nodig maar mensen met een intellectueel besef moeten de brug slaan tussen de specialistische kennis en het gebruik ervan in de samenleving van vandaag, aldus Gutting.
[ad#ad3]