Coco Chanel, de ontwerpster die de vrouw herschiep, bediende zich van het naziregime en de liefde was wederzijds. ‘Sleeping with the enemy’, een boek over haar collaboratie met de nazi’s van de Amerikaanse journalist Hal Vaughan, verschijnt deze dagen in vertaling in Frankrijk. De Fransen dekken onthullingen over hun icoon met de mantel der liefde toe.
[ad#ad1]
‘Sleeping with the enemy’ van Hal Vaughan verscheen al in 2011 in de Verenigde Staten en in Nederlandse vertaling bij ons. Maar de Fransen moesten blijkbaar even slikken voor ‘Dans le lit de l’ennemi’ ook daar werd verspreid.
Coco Channel werd bepaald niet als grande dame geboren. Ze kwam op een zinderende augustusdag in 1883 ter wereld in een dorpje in de Loire streek. Haar vader was een rondtrekkende venter, haar moeder kreeg vijf kinderen en stierf toen ze drieëndertig was. De weduwnaar stuurde zijn dochters dan maar naar een streng nonnenklooster in midden Frankrijk, een periode waarover Coco later zij dat men haar alles had ontnomen.
Ze heeft dan ook keihard revanche op het leven genomen en de auteur Hal Vaughan schijnt dat een vergoelijking voor haar amorele levensstijl te vinden. Ook het antisemitisme van Chanel zou volgens hem door de ultra-katholieke opvoeding van de nonnen worden verklaard.
Coco Channel klom steil opwaarts dankzij ‘gelukkige’ ontmoetingen met heren van stand als Balsan en Athur Boy Capel die haar respectievelijk maatschappelijke vaardigheden en financiën voor haar modezaak toeschoven.
De ontwerpster stelde overigens niet teleur, ze was geniaal en werkte hard. Met Chanel kwam voor vrouwen een eind aan het tijdperk van korsetten en arbeidsintensieve kapsels. Ze ontwierp een vloeiende kledinglijn in weinig pretentieuze materialen als jersey. Eenvoudig maar onweerstaanbaar elegant.
Gelukkig in de aanblik van ellende
Haar faam en fortuin breidden uit. Ze drong steeds verder door in het society-leven, in Frankrijk maar ook in Groot-Brittannië. Churchill was helemaal in de ban van haar charme en zij werd verliefd op een Russische groothertog. De hertog van Windsor wilde dat ze met hem trouwde en hem kinderen schonk maar dat zag de eigengereide Chanel niet zitten. Ze had, aldus Vaughan, een flirt met componist Stravinsky en bleef altijd met schrijver en regisseur Cocteau bevriend.
De verhouding met baron Hans Günther von Dincklage vormde de eerste aanzet voor de nazi sympathie. Von Dincklage was namelijk al lang voor de tweede wereldoorlog een notoir spion en bracht rechtstreeks aan nazi minister van propaganda Goebbels verslag uit over Franse militaire inspanningen aan de Middellandse Zeekust.
Gedurende de hele oorlog verbleef Coco Chanel in het Ritz Hotel dat zijn hoge gasten zo goed en zo kwaad als mogelijk van comfort en luxueuze diners bleef voorzien.
‘Er is een fraai gedrukte menukaart van 14 juni 1940 bewaard gebleven, de dag dat de Duitsers het hotel vorderden. In deze verschrikkelijke periode, waarin honderdduizenden Franse gezinnen voor de Duitsers vluchtten, kregen de eerste nazigasten in de Ritz een overdadig menu voorgeschoteld. De lunch bestond uit grapefruit – in oorlogstijd een zeldzame traktatie – en een hoofdgerecht van filet de sole au vin du Rhin of poularde rôtie, vergezeld van pommes risolées, verse doperwten en asperges met een sauce hollandaise. Als dessert was er vers fruit’, noteert Vaughan.
Chanel was gelukkig met haar Duitse minnaar, bovenop de puinhoop van miserie en ze bleef onverschillig voor het lot van haar joodse buren.
Machinaties
Van haar connecties maakte Chanel gebruik om haar neef André Palasse vrij te krijgen uit een Duits krijgsgevangenkamp. Later probeerde ze de joodse broers Wertheimer, die een meerderheidsbelang in haar parfumbedrijf verwierven, te wippen. Maar deze beseften dat er voor de joden in Europa geen uitweg bestond. Ze emigreerden naar de Verenigde Staten en lanceerden er een nieuw parfum ‘Courage’ van het merk Bourjois. Bovendien produceerden ze de gegeerde Chanel nr.5 om hem in binnen- en buitenlandse winkels te blijven verkopen. Hun succes maakte Chanel uitzinnig van woede.
Samen met haar antisemitische vrienden uit de Engelse aristocratie hoopte ze op een onderhandelde vrede met Duitsland en in 1943 werd Chanel zelfs expliciet daarvoor op missie gestuurd.
Na de oorlog moest Chanel naar Zwitserland uitwijken maar de enkele processen die tegen haar werden geopend, bleven zonder gevolg. Sommigen beweren dat ze dat aan haar vriendschap met Churchill dankte.
Jaren later ontving Parijs Chanel weer met open armen en kon ze haar modehuis nieuw leven inblazen.
Vandaag erkent het vrouwenblad Elle de lelijke kanten van Chanel. ‘Het weerspiegelde zich zelfs in haar gelaat, en voor Chanel die zo op schoonheid was gesteld, vormde dit de ergste straf’, zo besluit de korte recensie van ‘Dans le lit de l’ennemi’.
Vaughan, gewezen journalist en met een verleden in de CIA, heeft het oorlogsverleden van Chanel rijkelijk gedocumenteerd. Het is ook in de gedetailleerde passages over Chanels collaboratie dat de lezer wordt overspoeld met namen en talloze documenten van de inlichtingendiensten. De geloofwaardigheid van het betoog wint erbij maar de leesbaarheid verliest soms.
‘In bed met de vijand. Coco Chanels geheime oorlog’ vormt ondanks zijn stilistische onvolkomenheden een bijzonder interessant tijdsdocument. Het boek werd uitgegeven bij Contact. ISBN 978-90-254-3594-3
[ad#ad3]