vrijdag 2 september 2011 – (Marleen De Geest) – ‘The summer without men’, het zou om een weddenschap kunnen gaan of om een experiment. Het is de titel van het jongste boek van de Amerikaanse schrijfster Siri Hustvedt. Allicht dat alle partijen, vrouwen en mannen, willen weten hoe een zomer in segregatie verloopt en meer nog, hoe hij in de herfst overgaat.
[ad#ad1]
Een vrouw is rond haar vijftigste toch al een beetje breekbaar. Een moment van de waarheid omtrent dromen en werkelijkheid is het vaak, wat is uitgekomen en wat zou nog kunnen? Zonder dat er veel gebeurt begint alles al een beetje te schudden en dus is het niet eens zo verwonderlijk dat Mia Fredricksen, de protagonist van ‘The summer without men’ mentaal afknapt wanneer haar echtgenoot Boris ‘een pauze’ in hun relatie voorstelt. ‘De pauze’, zoals Mia zich snel realiseert, is een twintig jaar jongere Française en collega neuroloog van haar man.
Het zou om een stationsromannetje kunnen gaan, het boek is ook heel lichtvoetig geschreven en niet vrij van stereotypen. Maar die zijn dan wel raak gevat en psychologisch geduid zodat het nieuwste boek van Siri Hustvedt consistentie geeft aan een glibberig onderwerp als bedrog en vreemdgaan. Ook over jeugdherinneringen, zelfs trauma’s, de vernauwde toekomstverwachting die in het ouder worden besloten ligt en vooral over wat het is om een vrouw te zijn, gaat de roman.
‘But then, I hadn’t fought for myself, or rather, I hadn’t fought in the right way. Some people just take the room they need, elbowing out intruders to take possession of a space. Boris could do it without moving a muscle. All he had to do was stand there ‘quiet as a mouse’. I was a noisy mouse, one of those that scratched in the walls and made a ruckus but somehow it made no difference. The magic of authority, money, penises.’
Identieke gedachteassociaties
Mia Fredericksen heeft dus veel te overdenken wanneer ze zich een zomer in haar geboortedorp terugtrekt. Hoe Boris zijn wetenschappelijk werk kon stofferen met filosofische inzichten waarvan zij de bron van kennis was, terwijl zij haar gedichten – waarmee ze niettemin prijzen won – aan de keukentafel en tussendoor schreef. Hoe hij een groot deel van haar mentale ruimte innam en zij dacht dat ze die samen deelden. Boris en Mia maakten vaak identieke gedachteassociaties zodat zij meende dat het langzaamaan moeilijk werd om te weten waar hij begon en zij ophield. Tot ‘de pauze’ haar met een schok helemaal tot zichzelf herleidde.
In die bewuste zomer woont ze tussen uitgestrekte weiden en akkers in een klein dorpje en vertoeft tussen opgeschoten en met juweeltjes versierde meisjes en dametjes met gekrakeleerde huid. Ze geeft namelijk een zomercursus ‘gedichten schrijven’ aan pubermeisjes en brengt veel tijd door met haar moeder en haar bejaarde vriendinnen.
Allebei even broos, de meisjes zijn ontwricht door grootse verwachtingen en pijnlijke ervaringen, de ouderen duizelen onder het gewicht van een geleefd leven. De zoekende meisjes voeren Mia terug naar haar eigen jeugd en onzalige herinneringen aan de eerste seksuele ontdekkingen. De oude vrouwen ontnemen haar laatste illusie, voor hen is de dood niet abstract en je kunt ze niet filosofisch omzeilen.
Het is bij haar tijdelijke buurvrouw Lola en dochtertje Flora dat Mia zich het meest op haar gemak voelt en in lange, uitwisselende gesprekken ook haar eigen verhaal een plaats kan geven. En dat is nodig want Mia’s adolescente dochter Daisy blijft de intermediair tussen haar ouders.
Mia Frederickson zit in dezelfde leeftijdscategorie als schrijfster Siri Hustvedt en beide hebben ze een dochter op de rand van volwassenheid. Dat het boek autobiografisch zou zijn, ontkent Hustvedt in elk interview. ‘Vrouwen zijn niet veroordeeld tot bekentenisromans, zij hebben net als mannen een eigen verbeelding’, pleegt ze te zeggen. En verbeelding, dat is toch de uitgesponnen werkelijkheid? Gelukkig mag Hustvedt uit haar eigen psychologische inzichten putten, haar boeken worden er alleen maar beter door.
‘The summer without men’ van Siri Hustvedt is uitgegeven bij Sceptre.
[ad#ad3]