Al is het geen zomer zoals alle andere, het kon wel eens tijd zijn voor een boek waarin je zelf weinig tot niets hoeft te investeren. Intellectueel noch emotioneel, gewoon bladeren, jezelf en je eigen tijdvak vergeten.
‘New York’ van de Britse auteur Edward Rutherfurd is zo een page-turner. De cover omschrijft het boek als ’the sweeping saga of the most exciting city on earth’.
Als er bij het lezen van ‘New York’ al een bijgedachte opduikt, is het die over de futiliteit van ons bestaan en de willekeurigheid van alle dingen. Want wie zelfgenoegzaam door Manhattan kuiert, denkt er niet aan dat de plaatsnaam een verbastering is van het Indiaanse woord voor ‘klein eiland’. Een hectisch financieel centrum, een skyline van wolkenkrabbers en meer dan anderhalf miljoen inwoners laten zien dat niets blijft wat het was.
De geschiedenis van de stad zoals Edward Rutherfurd die schetst begint in 1664. De plek heet dan New Amsterdam. Dirk Van Dyck vaart met zijn kano over de rivier de Hudson. Zijn dochtertje Pale Feather vergezelt hem op zijn tocht. Want behalve voor de handel in pelzen van bevers, bezoekt Van Dyck de Indianen uit liefde voor een vrouw. Terwijl zijn echtgenote Indianen vies vindt en de integriteit van gouverneur Peter Stuyvesant bewondert. De Indianen wonen nog stroomopwaarts nadat hun land hun is ontfutseld in ruil voor prullaria.
Al snel is de rol van de Nederlandse kolonie uitgespeeld en verovert het Brits imperium de nederzetting.
‘Old money’
De Engelse inwijkeling Tom Master is de stamvader van de familie die generaties lang, tot in de 21 ste eeuw en het einde van het boek, in New York leeft. De Masters, en de lezer met hen, maken alles mee. Als handelaars moeten ze uit alle historische gebeurtenissen profijt zien te halen. Hoe ellendig ook, de onafhankelijkheidsoorlog, de slavenhandel en de secessieoorlog met het zuiden hebben stuk voor stuk een winstgevende kant. Niettemin leggen de echtgenotes van de Masters vaak een grote sociale bewogenheid aan de dag en trachten die, tevergeefs, op hun mannen over te dragen. Via de familie Master ontmoet je figuren als Benjamin Franklin en Abraham Lincoln. Even goed lees je hoe zij respectvol met de zwarte slaven omgaan en hen als een onmisbaar verlengstuk van hun huishouding zien.
De Masters zien hoe Central Park wordt aangelegd en kijken zich de ogen uit als de Chrysler en de Empire State Buildings uit de grond verrijzen. Ook de massale immigratie verandert mee het gezicht van de stad. Aan het begin van de twintigste eeuw lijkt hun eigen migranten achtergrond ver weg te zijn.
Tijdens de steeds terugkerende financiële crisissen – opnieuw dezelfde fouten maken blijkt een menselijke wetmatigheid te zijn – weten ze hun welstand te beschermen. Pas in 1929 smelt het familiefortuin als sneeuw voor de zon. Want ook kortzichtigheid en hoog spel is de Masters niet vreemd.
Na het financiële debacle blijven ze behoren tot de New Yorkse elite groep van ‘old money’, het kapitaal is weg maar de stijl en de klasse blijft aan hen kleven. Het is pas de generatie Masters waarmee het verhaal afsluit die merkt dat de patina van hun stand niet langer tot de verbeelding spreekt. Maar dan heeft New York al de aanslagen van 9/11 doorgemaakt.
Rutherford situeert zijn menselijke en meestal sympathieke personages in de rimpels van de geschiedenis die zich rond de grote feiten aftekenen. Een fijne manier om je geheugen op te frissen of dingen bij te leren.
‘New York’ van Edward Rutherfurd verscheen al in 2009, het boek telt 1017 pagina’s en is uitgegeven bij Arrow Books. ISBN 9780099509387
[whohit]NewYork[/whohit]