woensdag 22 februari 2012 – (Marleen De Geest) – Met het ouder worden, krimpt de tijdshorizon. De begrenzing vormt niet enkel een beperking maar ook een opluchting, zegt psychologe dr. Laura Carstensen. Oudere mensen zoeken actief mooie ervaringen op en worden daardoor gelukkiger. En emotioneel stabiele mensen vormen een rijkdom in een samenleving. De KULeuven voorzag haar van een eredoctoraat voor haar hoopgevende visie op ouder worden.
[ad#ad1]
Veel in het leven is een kwestie van perspectief en het kan niet worden ontkend dat het met de jaren verandert. Je krijgt veel om op terug te kijken maar veel minder om naar uit te zien. Reden voor verdriet?
Niet volgens de Amerikaanse dr. Laura Carstensen, professor in de psychologie aan Stanford University, die vorige maand een eredoctoraat van de KULeuven ontving. Dr. Carstensen mikt niet op de ervaring van ouderen en de toegevoegde waarde ervan. Wel heeft ze op basis van onderzoek achterhaald hoe het met het emotioneel leven van mensen op leeftijd is gesteld.
Uitgangspunt is de motivatie van mannen en vrouwen om dingen te doen. Dr. Carstensen kwam tot de bevinding dat mensen doorheen hun leven steeds dezelfde doelen nastreven. En die zijn kennis, emotionele voldoening, ontdekking en ontmoetingen.
Met de leeftijd evenwel verandert de prioriteit. Jongeren met een uitgestrekte tijdshorizon streven vooral nieuwe informatie en ontdekkingen na. De leeftijd brengt wijsheid, of zoals de Franse 17 de eeuwse filosoof
Blaise Pascal al zei, op het vlak van kennis weten ‘les grandes âmes’ na veel bestudeerd te hebben dat ze niets weten en verkeren ze in een ‘verstandige onwetendheid’.
Bij vele oudere mensen verschuift de klemtoon daarom subtiel naar emotionele betekenis en voldoening. Ze zoeken actief naar mooie ervaringen en dat stemt hen meer tevreden dan toen ze jong waren en het stresserende en angstaanjagende niet uit de weg gingen.
De waarde van het moment
Oudere mensen geven in de eerste plaats aandacht aan positieve stimuli en verzamelen goede herinneringen. Dr. Carstensen meent dat de begrenzing ook een rust meebrengt, een mogelijkheid om de ervaringen te verdiepen en een beetje zoals de Boeddhisten, zich terug te trekken in het moment.
Mensen op leeftijd vormen daarom niet enkel een ballast en een meerkost voor de samenleving, onderstreept dr. Carstensen. Hun maturiteit en hun emotionele stabiliteit vormt zonder meer een rijkdom voor de samenleving. Omdat ze hun eigen gevoelens beter beheersen, ontwikkelen ze een grotere emotionele vaardigheid.
Zeker is het dat de leeftijd ook fysieke ongemakken met zich meebrengt maar op dat vlak mag men niet fatalistisch zijn, onderstreept Laura Carstensen. In haar prettig geschreven boek ‘A Long, Bright Future’ dat gedeeltelijk online kan worden gelezen, rekent ze af met vijf mythen.
De misvattingen zeggen dat oudere mensen noodzakelijk miserabel moeten zijn en dat heel het menselijk lot in het DNA is vastgelegd. Ook zou je na hard werken nog harder naar je pensioen moeten toe hollen. Volgens de wet van de schaarste zouden oude mensen de voorraden van onze planeet helpen uitputten. En vooral in het Amerikaans model zijn oude mensen voor zichzelf verantwoordelijk zonder dat de maatschappij haar steentje hoeft bij te dragen.
‘As a practical matter for people who want to plan happy, healthy long lives for themselves, as for a society that wants to engineer them for everyone, these myths don’t just seed doubts, they are impedements to change. They create worries that cloud the imagination and blunt hope, even if they never pan out. They create social stresses and divisions between generations that don’t really need to exist. They promote anachronistic expectations about old age that, as a species and a society, we have simply outgrown, and that we are out of step with the way real people live today. Much of the time they paint such a grim picture of the future that we dread thinking about it, never mind planning for it!’
[ad#ad3]